Naast provincie Zuid-Holland, is Noord-Holland de tweede provincie die deelneemt in coalitie HOT. En sinds enkele weken is de HOT-stuurgroep uitgebreid met nóg een provincie, namelijk Limburg. De gedeputeerde van Noord-Holland is vol lof over het feit dat de provincies kennis delen, zaken uitwisselen en afstemmen én samenwerken. Dit alles met als doel een toekomstbestendige en leidende positie van de glastuinbouw te verzekeren. De samenwerking tussen de provincies is in de afgelopen 2,5 jaar volgens Bond nog nooit zo goed geweest. “Of je nu spreekt met Adri Bom-Lemstra (red: CDA-gedeputeerde Zuid-Holland) of Hubert Mackus (red: CDA-gedeputeerde Limburg). Iedereen zit op hetzelfde spoor wat betreft de kansen en uitdagingen voor de glastuinbouwsector”, weet Bond. De glastuinbouw verdient volgens hem duidelijkheid gezien de aanzienlijke economische waarde van de sector voor de provincies. Eigenlijk is het woord ‘duidelijkheid’ Bonds stokpaardje; hij praat er graag over en zet zich er volop voor in dit voor de glastuinbouw te bewerkstellingen. Het is daarbij wel ‘voor wat, hoort wat’. “Als glastuinbouwondernemers eerlijk hun ambities en investeringsbereidheid aangeven, mogen ze van ons goed beleid verwachten”, stelt de gedeputeerde.
Meerwaarde HOT
Bond: “Ik zie coalitie HOT als een belangrijke uitvoeringsorganisatie, of beter gezegd een instrument, om processen in de glastuinbouw waar wij mee bezig zijn binnen de provincie, met de Greenports, binnen Greenport Holland-verband en uiteindelijk ook bij de ondernemers te versnellen. Zowel uit het netwerk van Greenport Holland als bij de ruimtelijke processen in de Greenports zien we dat een mix van harde en zachte instrumenten nodig is om de glastuinbouw een toekomstbestendige en duurzame toekomst te geven als onderdeel van de keten: van zaadje tot aan de consument.” Daarnaast is toetreding tot HOT voor de gedeputeerde nuttig; het verschaft hem, naast de Greenport-Holland-structuur, toegang tot een waardevolle netwerkstructuur waar vele partijen kennis delen en uitwisselen. De oprichting van Ontwikkelingsbedrijven in het Westland en Bommelerwaard om te werken aan een gezond primair teeltareaal binnen een sterke ruimtelijk-economische structuur spreekt Bond in het bijzonder aan. “Ik denk dat in Greenport Aalsmeer en het glastuinbouwgebied Alton een eigen ontwikkelingsbedrijf ook een goede rol zou kunnen spelen.”
Inzicht krijgen
Natuurlijk zet de provincie er zelf ook volop op in om herstructurering en modernisering van het glas te stimuleren. Ze hanteert daarbij een praktische aanpak. Zo introduceerde de Greenport Aalsmeer mede op aangeven van de provincie zogenoemde ‘ondernemersverkenningen’ als onderdeel van de ruimtelijke visie van de Greenport Aalsmeer. In een inventarisatie onder glastuinbouwondernemers in de zes Greenport-gemeenten van Aalsmeer werd naar de bedrijfsplannen en - wensen van telers gevraagd. Er werden daartoe zelfs veel één op één interviews gedaan. “Op het resultaat van de ondernemersverkenningen ben ik trots. Het geeft ons een fantastisch inzicht in de investeringsbereidheid, bedrijfsopvolging en de ambities van de telers. We weten nu of ze willen uitbreiden, verplaatsen of stoppen. Hiermee kunnen we het instrument HOT gericht inzetten en samen met andere partijen op maat gemaakte instrumenten ontwikkelen en inzetten.”
Energie en geld naar concentratiegebieden
De inventarisatie biedt de provincie namelijk goede handvatten voor haar beleid, vertelt Bond. Door de ondernemingsverkenningen is de ruimtelijke visie voor Greenport Aalsmeer aangepast en deze wordt overgenomen in de omgevingsvisie van de provincie Noord-Holland. “Zo weten telers waar ze aan toe zijn en waar we in gaan investeren.” De gedeputeerde meent dat glastuinbouwondernemers op een moderne en duurzame manier hun activiteiten moeten kunnen uitvoeren. “Dat zien we het meest voor ons in concentratiegebieden. Daarom gáán we ook voor deze gebieden. We steken daar onze energie in en we trekken er geld voor uit om deze te stimuleren en te moderniseren.” Noord Holland heeft verschillende instrumenten ontwikkeld die modernisering van het teeltareaal, onder andere in Greenport Aalsmeer, moeten faciliteren. Het gaat onder andere om een verplaatsingsregeling (9,3 miljoen), een instrument (4,8 miljoen) voor duurzame fysieke investeringen in de concentratiegebieden in de Greenport Aalsmeer en 2,5 miljoen euro als bijdrage aan de proefboringen in de Greenport Aalsmeer voor de toepassing van geothermie. “Verder verkent de provincie of en op welke manier een opruimfonds kan helpen en we onderzoeken, samen met de Greenport Aalsmeer en Alton, de mogelijke inzet van een regionaal vereveningsfonds als onderdeel van de instrumentenkoffer die verder ontwikkeld wordt. Dit soort regelingen kunnen naast en in samenhang met het instrument HOT als voorbeeld dienen voor herstructurering in andere glastuinbouwgebieden.”
Alton is weer booming
In de modernisering van het glastuinbouwgebied Alton bij Heerhugowaard speelde de provincie de afgelopen jaren eveneens een voortrekkersrol. “Alton was vier jaar geleden ten dode opgeschreven”, aldus Bond. Mede op initiatief van de provincie zijn de 38 ondernemers vanuit een positieve mindset bij elkaar gebracht. De ondernemers hebben een vereniging opgericht en zijn daarin gaan samenwerken. Ze hebben een gezamenlijke toekomstagenda voor het gebied ontwikkeld. “Daarbij toonden zij hun investeringsbereidheid. Dat laatste is cruciaal. Wij gaan niet investeren in een gebied met stoppers.” Door de samenwerking en de toekomstagenda werd duidelijk wat de ondernemers in het gebied noodzakelijk achten om in de toekomst duurzaam te kunnen produceren. Daar zijn over en weer volgens Bond goede afspraken over gemaakt. Bond: “Het is mooi om te zien dat als partijen gaan samenwerken ook private partijen als OCAP en de HVC bereid zijn om te investeren.” Het resultaat van deze aanpak stelt hem zeer tevreden. “Het glastuinbouwgebied is booming. De vraag naar ruimte is zo groot dat ze er ‘nee’ moeten verkopen. Er wordt nu weer volop geïnvesteerd in het gebied. Zo gaat het glastuinbouwgebied een belangrijke rol spelen in de ambities van de gemeente Heerhugowaard voor een warmtenet. De gemeente betaalt mee aan het aansluiten van woningen op het warmtenet van HVC. Hiermee komt de realisering en rentabiliteit van een warmtenet in Alton een flinke stap dichterbij.” Ook in het gebied Grootslag ziet de herstructurering er goed uit, beoordeelt Bond. De glastuinbouw zit daar al redelijk geconcentreerd, alleen is het volgens hem nog wat weinig.
Warmte- en CO2 netwerken
Uit de ondernemersverkenningen in de Greenport Aalsmeer blijkt dat telers de keuze voor investeringen mede maken op basis van de mogelijkheden van duurzame voorzieningen in een gebied, zoals een warmte- of CO2-netwerk, zo concludeert Bond. Daarnaast zijn geothermie en de beschikking hebben over kwalitatief goede CO2, onlosmakelijk met elkaar verbonden, zo weet ook Bond. Het is dus essentieel dat de provincie ook goede voorwaarden schept voor de aanleg en de realisering van warmte- en CO2-netten. De provincie kijkt daar nadrukkelijk naar. “Zowel in Greenport Aalsmeer, als in het Altongebied als in Noord-Holland Noord maken we geld vrij voor de aanleg van een CO2-netwerk. Eind 2017 hebben we ook groen licht vanuit Brussel gekregen voor de aanleg van de CO2-pijplijn van OCAP in PrimA4a in de Haarlemmermeer.” Bond geeft aan dat begin 2018 eerst PrimaA4a wordt aangesloten op de OCAP-leiding de volgende stap is dat het CO2-netwerk naar de rest van de Greenport Aalsmeer gaat. De business case voor de volgende fase wordt mede op basis van de subsidie voor fysieke investeringen nu uitgewerkt en is qua realisatie voorzien voor 2019. “CO2-en warmtenetwerken zijn supermooie successen omdat je hiermee de clustering van de sector waarmaakt.” Een warmtenetwerk waar telers in de Greenport Aalsmeer gebruik van kunnen gaan maken, ligt volgens Bond in het verschiet. “Aanvankelijk lag er een businesscase voor een warmtenet in Greenport Aalsmeer, maar die was knalrood. Toen hebben we het opgeknipt in fases en verbinding gezocht met de metropoolregio Amsterdam. Door het in stapjes te doen, lukt het nu wel die businesscase voor een warmtenet rond te krijgen. Dat is geweldig.”
Animo aardwarmte blijft haken
Op het gebied van duurzame energietransitie zijn er al verschillende successen behaald in Noord-Holland. Bond noemt daarbij de geothermieprojecten van ECW op Agriport A7 en die van Floricultura in Heemskerk als voorbeelden van ‘mooie successen’. Maar de ambitie van Noord-Holland reikt verder. “We willen dat er in PrimaA4a en in Greenport Aalsmeer ook geothermie komt. Daarvoor is onderzoek naar de ondergrond nodig, dat zijn we nu aan het voorbereiden”, zo weet hij. “De lagen in dit gebied zijn diffuser dan in andere regio’s maar samen met het rijk maken we hier nu stappen in.” In het gebied Grootslag zijn ook voorbereidingen getroffen voor een geothermieboring. “ECW gaat dit aardwarmteproject doen waarbij alle ondernemers in het gebied aardwarmte gaan afnemen.”
Geothermie is duidelijk hot, maar de versnelling ervan blijft haken, zo merkt Bond. Hij ziet het als een taak van de provincie en van de landelijke overheid om voor geothermie voor ondernemers goede randvoorwaarden te scheppen. De crux waardoor aardwarmteprojecten minder hard van de grond komen dan gewenst, zit volgens Bond vooral bij de landelijke overheid. De landelijke overheid moet meer faciliterend en verbindend zijn en dat gebeurt volgens hem nu nog te weinig. Bond vindt dat er een landelijk dekkende kaart van de ondergrond moet komen waarin staat waar boren naar aardwarmte het meest kansrijk is. Hiermee verkleint de overheid het risico voor een ondernemer die met aardwarmte aan de slag wil. “Hierdoor zal het animo voor aardwarmteboringen flink toenemen.” Het landelijke initiatief om samen met de Greenports de Greenport-Holland-structuur om te turnen naar een uitvoeringkracht vanuit de publieke-private samenwerking gaat hier ook aan bijdragen. “Alle overheidslagen zitten hier samen met publieke partijen aan tafel en hebben transitie-afspraken gemaakt in het zogenaamde Beraad van Boskoop om gezamenlijk doorbraken te forceren.”
Lobby gestart
Verder vindt Bond dat de landelijke regelgeving moet worden aangepast voor aardwarmteboringen. “Geothermieboringen vallen onder de Mijnbouwwet, maar die is vooral gericht op winning van fossiele brandstoffen. Warm water winnen is echter totaal iets anders.” Samen met de provincie Zuid Holland en provincie Limburg is Bond een lobby gestart om de Tweede Kamer te vergewissen van onder andere het nut van een speciale wet die is toegespitst op aardwarmteboringen. De provincies kunnen volgens Bond zelf voor versnelling in het aantal aardwarmteprojecten zorgen door gebiedsvisies te hebben waarbij vergunningen voor boringen snel afgegeven kunnen worden. Maar samenwerking en afstemming tussen regionale overheid en landelijke overheid is wel degelijk noodzaak. “Alleen door samen te werken, krijg je dingen in gang gezet en kun je de nodige versnelling in gang zetten.”
Erkenning in Brussel
Bond vindt overigens dat de Greenport Holland een ‘mainportstatus’ zou moeten krijgen, net als Schiphol en de Rotterdamse haven. Gezien het economisch belang van de sector, verdienen ze die erkenning ook, meent hij. Het eerste succesje is wat hem betreft binnen. “We hebben weer een minister van Landbouw.” Eén van Carola Schoutens belangrijkste taken, vindt Bond, is zorgen dat de sector een level playing field houdt, en dan met name in Europa. In Brussel voor het voetlicht brengen dat de Nederlandse glastuinbouw een groot aantal mondiale problemen kan oplossen als het gaat om duurzame voedselproductie, moet haar missie zijn. De glastuinbouw gaat zorgen voor de eerste emissieloze kassen van de wereld. Bond hierover: “De productie van tomaten in een kas is veel duurzamer dan dat een Spaanse boer dat onder de zon kan. De glastuinbouwondernemers gebruikt minder water, minder bestrijdingsmiddelen en heeft een veel hogere opbrengst. Nu bestaat helaas het beeld bij stadsmensen dat het Spaanse boertje duurzamer is. In het Europese Parlement houden ze dat graag zo, want naar dat land gaan de meeste subsidies. Maar de NL glastuinbouw is 60 keer duurzamer dan die Spaanse teler!”. In het belang van de Nederlandse glastuinbouw, maar ook voor de toekomst van de wereldvoedselproductie moet dit volgens Bond maar eens groots erkend worden. “Want als Nederland het steeds beter doet, namelijk hoogwaardige voedselproductie zonder uitstoot en kassen die energie produceren, en de subsidies voor Spaanse boeren worden maar hoger en hoger, dan is dat toch een doodlopende weg.”
Groter verband
Graag geeft de gedeputeerde van Noord-Holland glastuinbouwondernemers nog een goede raad. Hij verwacht van hen dat ze zaken in een groter verband zien. “Als provincie kijken we al een tijdje over grenzen van gemeenten en provincie heen. Dit om zaken in een groter verband te zien en voor het totale belang van de glastuinbouwsector te gaan. Dat verwacht ik ook van ondernemers.” Hij pleit onder andere voor het ideale beeld dat de sector één stem laat horen bij een ministerie of bij de Tweede Kamer. Dat is voor ondernemers op korte en middellange termijn veel beter, meent hij, dan dat ze zaken blijven aanvliegen vanuit al die verschillende brancheorganisaties. “Samen kom je veel verder dan wanneer je het elke keer als branche alleen probeert.” Verder doet de sector zichzelf soms te kort. Wat hem betreft mogen ondernemers zich meer op de borst kloppen. “Zij werken aan de toekomst en zijn op mondiaal niveau een voorbeeld voor anderen”, besluit Bond.
OVER JAAP BOND:
Bond (CDA) is gedeputeerde van de provincie Noord-Holland. Hij heeft onder andere Economische Zaken en Landbouw & Visserij in zijn portefeuille. Voordat hij in 2007 gedeputeerde werd, werkte Bond 28 jaar bij de politie. Zijn laatste functie daar was hoofd regionale recherche regio Waterland. Bond is ruim 10 jaar gedeputeerde en ook al zo lang actief op het land- en tuinbouwdossier. Hij komt uit een mkb-gezin en woont in Volendam. Bond is voorzitter van de stuurgroep van twee Greenports. In het zuiden van de provincie zit Greenport Aalsmeer en in het noorden Greenport Noord-Holland Noord. Hij vertegenwoordigt in HOT ook de glastuinbouw in Friesland (Sexbierum) en Flevoland (o.a. Luttelgeest) en onderhoudt daarvoor contacten met collega-gedeputeerden in die provincies. Ook zit hij namens deze drie provincies in Greenport Holland. Hiermee komt de gedeputeerde op voor de tuinbouw en daarmee ook voor het glastuinbouwareaal.
Onderneming2026.nl is een initiatief van Coalitie HOT. Coalitie HOT wordt gevormd door Federatie VruchtgroenteOrganisaties, Royal FloraHolland, Rabobank, Ministerie van Economische Zaken, Provincie Zuid-Holland, Provincie Noord-Holland, Provincie Limburg en gemeente Westland.
Reacties (0)
Er zijn nog geen reacties